Onderzoek geeft aan dat Nederlandse winkeliers de komende jaren (tot 2030) zo’n 1,7 miljard per jaar moeten investeren in verduurzaming, digitalisering en talentontwikkeling. Dat is zo’n 1,2% van de omzet. Aangezien de marges al geruime tijd onder druk staan door toenemende kosten van personeel, huur, energie en inkoop, blijft er nauwelijks geld over om daarin te investeren.
Kosten blijven zich opstapelen
“Onze leden geven aan dat het steeds lastiger wordt om het hoofd boven water te houden”, stelt Patricia Hoogstraaten, directeur van Vakcentrum. Leden zijn (franchisenemers van) supermarkten, foodspeciaalzaken, kookwinkels, cadeau-, huishoud-, speelgoed- en spellenwinkels. “Dat zit in oplopende kosten op tal van fronten. Naast de huur, de lonen en de energieprijzen gaat het ook om alsmaar stijgende lokale lasten, extra kosten rond cybersecurity, strengere eisen en dus hogere kosten vanwege de toetsing van de arbeidsomstandigheden. Ondernemers hebben het gevoel dat het maar blijft stapelen.”
Kabinet moet echt aan de slag
Tijdens de aansluitende congresmiddag in Spant! in Bussum onderstreepte Leendert Jan Visser, directeur van MKB Nederland, de woorden van Patricia Hoogstraaten: “We krijgen uit meerdere sectoren te horen dat het niet meer rond te rekenen is. In het hoofdlijnenakkoord staan zaken die verbetering kunnen brengen, maar het probleem is dat er geen concrete voorstellen naar de Tweede Kamer komen. Het schort aan daadkracht. Terwijl er echt iets moet gebeuren. Het nettoloon voor werknemers moet omhoog, zonder dat de loonkosten voor de werkgever stijgen. Ondernemen moet ook lonen. Hoe kan het zijn dat een ondernemer over zijn inkomen méér belasting betaalt dan een werknemer?”
Wanneer gaan we praten over het ondernemerswelzijn?
“De winkeliers verdienen ondersteuning gezien hun belangrijke maatschappelijke rol. Naast hun economische waarde leveren zij een onmisbare bijdrage aan de vitaliteit en leefbaarheid van steden, dorpen en kernen. Wanneer gaan we eindelijk eens praten over het ondernemerswelzijn? Dat is er dus niet”, vervolgt Hoogstraaten. “We hebben het respect nodig van de nationale politiek voor de positie die we hebben als retail en wat we doen voor de maatschappij.”
Actieprogramma Retail in transitie
Omdat winkeliers de noodzakelijke extra investeringen in verduurzaming, digitalisering en talentontwikkeling niet alleen op kunnen vangen, is het actieprogramma 'Retail in Transitie' opgezet. Op initiatief van werkgevers- en werknemersorganisaties, zoals Vakcentrum en CNV, is een ‘roadmap’ uitgewerkt die onder andere voorziet in een effectieve samenwerking tussen brancheorganisaties, overheden en onderwijs.
“Voorheen waren we hierover met name in gesprek met de minister van Economische Zaken”, vertelt Hoogstraaten. “We gaan dat verbreden. We gaan ook andere ministeries zoals Klimaat en Groene Groei en Infrastructuur en Milieu hierbij betrekken.”
Politiek pakt signaal op
Dat de toekomst van de zelfstandig winkelier steeds meer onder druk staat, daarvoor waarschuwde de brancheorganisatie dus tijdens de Dag van het Vakcentrum. Inmiddels heeft de politiek dit signaal opgepakt. Het kamerlid Postma (Nieuw Sociaal Contract) heeft schriftelijke vragen gesteld aan de minister van Economische Zaken over de toenemende zorgen in de retail. Kern van de vragen is de steeds zwaardere lastendruk die zelfstandig winkeliers voelen. Denk aan stijgende huren, energiekosten, loonkosten en een groeiende berg regelgeving. Deze structurele kostenstijgingen tasten de concurrentiepositie van kleinere ondernemers aan, zeker in vergelijking met grote ketens of online platforms. Het kamerlid vraagt om harde cijfers over het aantal winkelsluitingen in de afgelopen vijf jaar, uitgesplitst naar regio en sector. Ook is er aandacht voor het risico dat het winkellandschap verschraalt als steeds meer zelfstandigen moeten stoppen en de markt wordt overgenomen door enkele dominante spelers. Daarnaast wordt er gevraagd naar het bestaande beleid voor ondersteuning bij verduurzaming, digitalisering en scholing van personeel. Zijn de bestaande regelingen voldoende, of is er meer nodig? Tot slot wordt benadrukt dat de winkelstraat méér is dan alleen economie. Het verdwijnen van zelfstandige winkels raakt ook de leefbaarheid, sociale samenhang en diversiteit in stads- en dorpscentra. Het Kamerlid wil van het kabinet weten welke beleidsruimte er is om deze maatschappelijke waarde mee te nemen in het ruimtelijk en economisch beleid, en of het gesprek wordt aangegaan met gemeenten en branches over aanvullende maatregelen.
Terugblik Dag van het Vakcentrum
Wilt u terugkijken op de Dag van het Vakcentrum of meer informatie over de besproken publicaties over duurzaamheid, talentontwikkeling of AI, klik dan hier.
